تیرچه چیست؟
تیرچه یکی از اجزای مهم در ساختمانسازی و اجرای سقف است که به منظور انتقال بار سقف به ستونهای ساختمان و افزایش استحکام سازه به کار میرود. استفاده از تیرچه، ضمن افزایش استحکام، سرعت اجرای سقفها را بالا برده و هزینهها را کاهش میدهد.
شرکت فیدارپایا با سالها تلاش در صنعت ساختمان، توانسته است با تولید انبوه تیرچه صنعتی و بلوک، سهم مهمی در کاهش قیمت تمامشده ساختمانها و رونق ساختوساز کشور داشته باشد.
انواع تیرچه
به طور کلی دو نوع تیرچه وجود دارد:
- تیرچه بتنی (پاشنه بتنی)
- تیرچه فلزی (کرومیت)
۱. تیرچه بتنی
تیرچه بتنی، همانطور که از نام آن پیداست، از ترکیب بتن و فولاد ساخته میشود. این قطعه پیش ساخته شامل یک خرپا است که از میلگرد فولادی در قسمت تحتانی، میلگرد زیگزاگ در میانه و میلگرد فوقانی تشکیل شده است. این خرپا در پاشنهای از جنس بتن قرار میگیرد تا استحکام لازم را ایجاد کند.
پیشنهاد مطالعه: خرپای تیرچه چیست؟
به عبارت دیگر تیرچه بتنی عضو پیشساختهای است که از بتن و آرماتورهای فولادی تشکیل شده و با قرارگیری بلوکها میان تیرها بهعنوان قالب، به همراه بتن پوششی درجا ریختهشده، مقطع مرکب T شکلی را ایجاد میکند.
این المان سقفی در دو نوع خرپایی و پیشتنیده تولید میشود.
پیش از حصول مقاومت بتن، وزن بلوکها و بتن توسط تکیهگاههای موقت (شمعبندی) تحمل میشود. پس از مقاوم شدن بتن، تیرهای بتنی T شکل، که به هم متصل و مجاور یکدیگر هستند، لنگر خمشی ناشی از بارهای قائم سقف را تحمل کرده و این بارها را به تیرهای اصلی یا تکیهگاهها منتقل میکنند و باعث تقویت سازه میشوند.
مراحل بارگذاری تیرچه بتنی
تیرچهها در سه مرحله تحت بارگذاری قرار میگیرند:
- مرحله اول: در مرحله حملونقل، که فقط وزن خود را تحمل میکند.
- مرحله دوم: در زمان اجرای سقف، به تنهایی بار مرده ناشی از اجزای سقف (شامل وزن خود تیرچه، بلوک و بتن پوششی درجا) و بارهای حین اجرا را بین تکیهگاههای موقت (شمعبندیها) تحمل میکند. این مرحله تا پیش از حصول مقاومت بتن ریختهشده ادامه دارد.
- مرحله سوم: این مرحله پس از حصول مقاومت بتن آغاز میشود. در این حالت، تکیهگاههای موقت برداشته میشوند و تیرچه بهعنوان عضو کششی مقطع T شکل، بارهای مرده و زنده را در هنگام بهرهبرداری تحمل میکند.
در سقفهای تیرچه بلوک، از دو نوع تیرچه پیشساخته خرپایی و پیشساخته پیشتنیده استفاده میشود.
در گذشته، ساخت خرپای تیرچه بتنی با نیروی انسانی و دستگاه جوش معمولی انجام میشد، اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی، شرکت فیدارپایا خرپاهای خود را به صورت کاملاً اتوماتیک و صنعتی تولید میکند. به همین دلیل به این نوع تیرچه صنعتی گفته میشود.
مزایا:
- سرعت اجرای سقف به دلیل پیشساخته بودن.
- کاهش هزینههای ساخت به دلیل تولید انبوه داخلی.
- مقاومت بالا در برابر نیروهای جانبی مانند باد و زلزله.
- کاهش مصرف بتن به دلیل استفاده از بلوکهای توخالی.
- عدم نیاز به نیروی متخصص برای نصب.
معایب:
- یکی از معایب بزرگ استفاده غیر اصولی از تیرچه بتنی، در معرض هوا و رطوبت قرار گرفتن عضو کششی آن است که منجر به زنگزدگی و کاهش کیفیت میشود. به همین دلیل، محافظت از عضو کششی در برابر رطوبت و جریان هوا بسیار حائز اهمیت است و این فرآیند مستلزم صرف هزینه و زمان کافی خواهد بود.
- علاوه بر این، به دلیل تغییرات شدید دما دچار انبساط و انقباض میشود که میتواند به شکستگی جوشها منجر شود. این مسئله بهویژه در زمان وقوع آتشسوزی بسیار خطرناکتر خواهد بود.
- عیب دیگر این است که اتصال میلگرد به ورق آهن کف معمولاً از نوع جوشهای غیرهمگن بوده و از مقاومت پایینی برخوردار است. البته با انتخاب صحیح شرکت سازنده و رعایت اصول فنی، میتوان این مشکلات را به حداقل رساند.
تیرچه پیشساخته خرپایی
این نوع از خرپای فولادی و پاشنه بتنی تشکیل شده و در دو نوع زیر تولید میشوند:
- تیرچه با قالب ماندگار (سفالی): که به آن کفشکدار یا فندولهدار نیز گفته میشود.
- تیرچه بدون قالب ماندگار
تیرچه پیشساخته خرپایی برای تحمل مراحل سهگانه بارگذاری از اجزای زیر تشکیل شده است:
- آرماتورهای کششی
- آرماتورهای عرضی
- آرماتور بالایی
- بتن پاشنه
- آرماتورهای تقویتی
- آرماتور کمکی اتصال
اجزای تشکیلدهنده تیرچه خرپایی
۱. آرماتور کششی:
در مرحله اول بارگذاری، این آرماتور نیروی کششی ناشی از وزن خود تیرچه را در زمان حملونقل تحمل میکند.
در مرحله دوم، نیروی کششی ناشی از وزن مرده سقف را بین دو تکیهگاه موقت (شمعبندی) تحمل میکند.
در مرحله سوم، بهعنوان عضو کششی تیر T شکل عمل میکند.
۲. آرماتورهای عرضی:
در مراحل اول و دوم، نقش اعضای مورب خرپا را ایفا کرده و وزن تیرچه و سقف را تحمل میکنند.
در مرحله سوم، پیوستگی لازم بین آرماتور کششی و بتن پوششی را فراهم میکنند و بخشی از نیروی برشی تیر T شکل را نیز تحمل میکنند.
۳. آرماتور بالایی:
در مراحل اول و دوم، بهعنوان عضو بالایی خرپا عمل کرده و وزن تیرچه و سقف را تحمل میکند.
در مرحله سوم، اگر در ضخامت بتن پوششی قرار گیرد، نقش آرماتور افت و حرارت را ایفا میکند.
۴. بتن پاشنه:
پاشنه قبل از نصب بتن ریزی می شود. البته تمام اینها بر مبنای گالوانیزه هستند و برای تامین تکیه گاه بلوک ها به عنوان قالب دائمی و نیز برای پرهیز از قالب بندی قسمت زیرین سقف به کار میرود.
۵. آرماتورهای تقویتی:
در صورتی که دو عدد آرماتور کششی پایینی برای تحمل لنگر حداکثری در وسط دهانه کافی نباشد، باید آرماتورهای دیگری را در داخل خرپای فلزی تعبیه کرد. این آرماتورهای اضافی را آرماتورهای تقویتی مینامند.
۶. آرماتور کمکی اتصال:
این آرماتور به منظور مهار کردن آرماتورهای کششی و امکان استقرار بیش از دو آرماتور کششی در پاشنه تیر بکار برده میشود.
تیرچه پیشساخته پیشتنیده
این نوع تیرچه، که در کارخانههای مجهز تولید میشود، از بتن با رده مقاومتی C35 به بالا و مفتولهای فولادی با مقاومت ۱۷۵۰ تا ۱۹۰۰ نیوتن بر میلیمتر مربع ساخته میشود.
فرآیند تولید:
- مفتولها پیش از بتنریزی تحت کشش قرار میگیرند.
- سپس بتنریزی انجام میشود و پس از کسب مقاومت لازم، مفتولها آزاد میشوند تا بتن تحت تنش فشاری قرار گیرد.
این تیرچهها از دقت بالایی برخوردار بوده اما در این متن توضیحات بیشتری درباره آن ارائه نمیشود. زیرا در مجموعه فیدارپایا تولید آن را انجام نمیدهیم.
تیرچه فولادی با جان باز
تیرچه فولادی با جان باز بهصورت خرپاهای ویژه با دو سر ساده اجرا میشود و سه مرحله بارگذاری دارد:
- مرحله اول: تحمل وزن خود تیرچه در زمان حملونقل.
- مرحله دوم: تحمل بار مرده سقف و بار زنده حین اجرا تا پیش از گرفتن بتن.
- مرحله سوم: تحمل بارهای مرده و زنده سقف پس از کسب مقاومت بتن.
اجزای تشکیلدهنده تیرچه فولادی
۱. بال تحتانی:
بال تحتانی که از تسمه ساخته می شود به عنوان عضو کششی خرپا عمل کرده و بارهای وارده در سه مرحله بارگذاری ذکر شده را تحمل می کند.
در مرحله اول بارگذاری تیرچه بال تحتانی به عنوان عضو کششی خرپای تیر باید قادر به تحمل نیروی کششی (حاصل از لنگر خمشی) ناشی از وزن خود تیرچه در زمان حمل و نقل باشد.
این عضو در مرحله دوم بارگذاری بایستی قادر به تحمل نیروی کششی (حاصل از لنگر خمشی) ناشی از وزن مرده سقف در فاصله محور تا محور تیرها باشد.
در مرحله سوم بارگذاری (مرحله بهره برداری) نیز بال تحتانی به عنوان عضو کششی تحت لنگر ناشی از بارهای وارد عمل میکند.
۲. اعضای قطری:
اعضای قطری تیرچه که معمولا از میلگرد است به عنوان عضو مورب خرپا عمل مینماید و به کمک اعضای کششی و فشاری، ایستایی لازم را برای تحمل بارهای وارد در سه مرحله بارگذاری تامین میکند.
در مرحله اول بارگذاری عضو قطری به کمک اعضای کششی زیرین و اعضای بالایی، ایستایی لازم را جهت تحمل وزن خود تیر در هنگام حمل و نقل تامین میکند.
در مرحله دوم بارگذاری نیز این عضو ایستایی لازم را جهت تحمل وزن مرده سقف بین تکیه گاه های موقت تامین مینماید.
در مرحله سوم بارگذاری، عضو قطری قسمتی از نیروی برشی وارده را تحمل میکند.
۳. بال فوقانی:
بال فوقانی تیرچه از نبشی، تسمه یا ناودانی ساخته شده و در داخل بتن پوششی قرار می گیرد.
این عضو در مرحله اول و دوم بارگذاری، وزن تیر را به هنگام حمل و نقل و همچنین وزن مرده سقف را هنگام بتن ریزی و قبل از حصول مقاومت بتن پوششی تحمل مینماید.
در مرحله سوم بارگذاری، به همراه سایر اعضای تیرچه بار ناشی از بارهای مرده و زنده را در هنگام بهره برداری تحمل میکند.
۲. تیرچه فلزی (کرومیت)
تیرچه کرومیت یا فلزی فاقد بتن است و از ورقههای فولادی تشکیل شده است. این نوع شامل سه بخش اصلی است:
- بال تحتانی که از ورق آهنی ساخته شده و به عنوان عضو کششی عمل میکند.
- خرپای میانی (زیگزاگ) که از میلگرد تشکیل شده و ایستایی لازم را برای تیرچه فراهم میکند.
- بال فوقانی که از نبشی یا تسمه ساخته میشود و درون بتن پوششی قرار میگیرد.
مزایا:
- نیاز به شمعبندی ندارد و سرعت اجرای بالایی دارد.
- مقاومت در برابر زلزله و نیروهای جانبی.
- کاهش مصرف مصالح ساختمانی به دلیل استفاده از فولاد.
معایب:
- اگر بتنریزی اصولی نباشد، تیرچه فلزی ممکن است استحکام کافی را نداشته باشد.
- به دلیل قرارگیری ورق فولادی در خارج از بتن، امکان زنگزدگی وجود دارد.
- حساسیت به حرارت و آتشسوزی بالاست، زیرا جوشها در دمای بالا ممکن است دچار ترکخوردگی شوند.
نحوه نصب و اجرای سقف
تیرچهها پس از ساخت دیوارهای هر طبقه نصب میشوند و در بالای دیوارهای زیرین قرار میگیرند.
در صورت وجود دیوارهای پایه در ساختمان، تیرهای مربوط به طبقه اول بر روی صفحه آستانه ورودی این دیوارها نصب میشوند.
در بیشتر خانهها، یک تیر اصلی وجود دارد که در طول ساختمان امتداد دارد. در چنین مواردی، تیرها معمولاً از دیوارهای پایه به سمت تیر اصلی نصب شده و با همپوشانی روی تیر اصلی قرار میگیرند. تیرچهها به صفحه آستانه و تیر اصلی متصل میشوند و ممکن است در فواصل منظم میان آنها نیز نصب شوند.
پس از نصب تیرهای مربوط به طبقه اول، سطح بالایی آنها با کفپوشهای تخته سهلایه پوشانده میشود.
دیوارهای طبقه اول بر روی این کفپوش قاببندی شده و سپس تیرچههای طبقه دوم در بالای دیوارهای طبقه اول نصب میشوند.
برای استعلام قیمت تیرچه و سفارش خرید با ما تماس بگیرید:
راهنمای خرید تیرچه
خرید تیرچه مناسب به دقت و بررسی عوامل مختلفی نیاز دارد. در ادامه مراحل کلی خرید مصالح ساختمانی از گروه عمرانی فیدارپایا توضیح داده شده است:
- مشاوره رایگان: تماس با کارشناسان فیدارپایا و دریافت راهنمایی برای انتخاب بهترین محصول.
- اطلاع از قیمت روز: قیمت روز تیرچه، نحوه ارسال و زمان تحویل را از کارشناسان دریافت کنید.
- بازدید حضوری: در صورت تمایل، میتوانید از کارگاه تولیدی بازدید کرده و کیفیت محصولات را بررسی کنید.
- تحویل: سفارشات در اسرع وقت به محل درخواستی مشتری تحویل داده میشوند.
نکات مهم در هنگام خرید
- کیفیت ساخت را بررسی کنید و از تیرچههای ترکخورده یا شکسته استفاده نکنید.
- از شرکتهایی خرید کنید که تیرچهها را در شرایط مناسب نگهداری میکنند.
- از خرید محصولات ارزان و بیکیفیت خودداری کنید، زیرا ممکن است هزینههای بیشتری در آینده به همراه داشته باشد.
مقایسه تیرچه بتنی و کرومیت
ویژگی | تیرچه بتنی | تیرچه کرومیت |
---|---|---|
مواد سازنده | بتن و فولاد | فولاد (بدون بتن) |
نیاز به شمعبندی | دارد | ندارد |
مقاومت در برابر زلزله | بالا | بالا |
هزینه | نسبتاً کم | بالاتر از تیرچه بتنی |
سرعت اجرا | متوسط | بالا |
مقاومت در برابر رطوبت | ممکن است دچار زنگزدگی شود | در صورت اجرای نامناسب، ممکن است دچار مشکل شود |
کاربردها | ساختوسازهای معمولی و آپارتمانها | ساختمانهای بزرگ و صنعتی |

اینفوگرافیک تیرچه و مطالب مهم درباره آن
در گذشته از چوب به عنوان تیرچه در سقفها استفاده میشد، اما با گذشت زمان و پیشرفت علم و تکنولوژی و همچنین ساخت آپارتمان و برجهای مسکونی نیاز به ساختاری مقاوم در برابر وزن سازه و زلزله احساس شد و کم کم تیرچههای بتنی و فلزی جایگزین تیرهای چوبی که اغلب در خانه های روستایی به کار میرفت، شدند.
برای استعلام قیمت تیرچه و سفارش خرید با ما تماس بگیرید:
خط تولید و ساخت تیرچه توسط فیدار پایا
تولید انواع تیرچه
تیرچه استاندارد ایران و مشخصات آن
بهدلیل اهمیت مصالح ساختمانی در ساختوساز، سازمان ملی استاندارد ایران مجموعهای از استانداردها را برای تولید و کنترل کیفی تیرچهها تدوین کرده است. رعایت این استانداردها موجب افزایش ایمنی و کیفیت ساختوسازها شده و خطرات احتمالی ناشی از نقصهای فنی را به حداقل میرساند.
لازم به ذکر است که مجموعه فیدار پایا (تیرچه گلزنی) با رعایت تمامی این استانداردها، محصولات خود را با بالاترین کیفیت تولید میکند.
مشخصات تیرچه استاندارد ایران (ISIRI 2909 و ISIRI 5188)
دو استاندارد اصلی برای تولید تیرچه در ایران عبارتند از:
- ISIRI 2909: مربوط به تولید و کنترل کیفی خرپاهای فلزی (آرماتورهای فولادی) در تیرچههای بتنی.
- ISIRI 5188: مرتبط با کنترل کیفیت تیرچههای پیشساخته و خرپایی.
مشخصات فنی تیرچه استاندارد
۱. نوع مصالح و کیفیت مواد
- بتن: بتن مورد استفاده باید دارای مقاومت فشاری کافی باشد. مقاومت بتن باید حداقل ۲۵ مگاپاسکال (۲۵۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع) باشد. همچنین، بتن پاشنه باید عاری از هرگونه ترکخوردگی یا نقص سطحی باشد.
- فولاد (آرماتور): میلگردهای مصرفی باید مطابق با استاندارد ISIRI 3132 باشد. این استاندارد مشخصات میلگردهای فولادی سرد و گرم نوردیده را تعیین میکند. مقاومت تسلیم میلگرد حداقل باید ۲۴۰ مگاپاسکال باشد.
۲. مشخصات خرپا و نحوه تولید
- آرماتور طولی تحتانی: در تیرچههای استاندارد، حداقل دو میلگرد فولادی به قطر ۸ میلیمتر در قسمت تحتانی خرپا قرار میگیرد.
- آرماتور طولی فوقانی: برای تقویت قسمت فوقانی خرپا، یک میلگرد به قطر حداقل ۶ میلیمتر استفاده میشود.
- میلگردهای زیگزاگی (آرماتور عرضی): این میلگردها وظیفه انتقال بار بین میلگردهای فوقانی و تحتانی را بر عهده دارند و باید دارای قطر حداقل ۵ میلیمتر باشند.
۳. ابعاد و مشخصات هندسی
- طول تیرچه: طول بر اساس نیاز پروژه و طرحهای مهندسی سازه مشخص میشود و ممکن است بین ۲ تا ۸ متر متغیر باشد.
- عرض: عرض پاشنه بتنی باید بین ۱۰ تا ۱۲ سانتیمتر باشد تا بتواند بهدرستی بارهای وارده را تحمل کند.
- ارتفاع: ارتفاع خرپا از سطح پاشنه بتن تا قسمت فوقانی خرپا باید بین ۱۵ تا ۳۰ سانتیمتر باشد.
۴. وزن تیرچه
- وزن استاندارد تیرچهها بر اساس نوع و ضخامت میلگردها، ابعاد و نوع بتن تعیین میشود. وزن باید بهگونهای باشد که در هنگام نصب و بتنریزی تحمل بارهای مرده و زنده را بدون تغییر شکل یا شکستگی داشته باشد.
۵. مقاومت کششی و خمشی
- تیرچههای استاندارد باید توانایی تحمل بارهای خمشی را داشته باشند و مقاومت کششی مناسبی را ارائه دهند. استاندارد ISIRI 2909 به تست مقاومت خمشی خرپاها اشاره دارد که باید در شرایط آزمایشگاهی تحت نظارت صورت گیرد.
جدول مشخصات فنی
مشخصات | توضیحات |
---|---|
نوع بتن | بتن با مقاومت فشاری حداقل ۲۵ مگاپاسکال |
نوع میلگرد (آرماتور) | فولاد نوردیده مطابق با ISIRI 3132 |
قطر میلگرد تحتانی | حداقل ۸ میلیمتر |
قطر میلگرد فوقانی | حداقل ۶ میلیمتر |
قطر میلگرد زیگزاگ (عرضی) | حداقل ۵ میلیمتر |
عرض پاشنه بتنی | ۱۰ تا ۱۲ سانتیمتر |
ارتفاع خرپا | ۱۵ تا ۳۰ سانتیمتر |
مقاومت کششی میلگردها | حداقل ۲۴۰ مگاپاسکال |
طول | بسته به نیاز پروژه (بین ۲ تا ۸ متر) |
وزن | وابسته به ابعاد و قطر میلگردهای استفاده شده |
نحوه تولید | تولید اتوماتیک در کارخانه، بدون دخالت نیروی انسانی |
کنترل کیفیت نهایی | تستهای آزمایشگاهی شامل مقاومت کششی و خمشی طبق ISIRI 2909 |
نکات مهم در تولید تیرچه استاندارد
- کنترل کیفیت مداوم: کارخانهها موظف به رعایت مداوم استانداردهای تولیدی و انجام تستهای دورهای روی نمونههای تولیدی هستند.
- دقت در انتخاب مواد اولیه: استفاده از بتن و فولاد با کیفیت و مطابق با استانداردها، از عوامل مهم در تولید تیرچههای استاندارد است.
- تستهای میدانی و آزمایشگاهی: باید روی تیرچههای تولیدی تستهای مقاومتی، کششی و خمشی انجام شود تا کیفیت آنها تضمین گردد.
سوالات متداول
بله شرکت فیدار پایا در تولید محصولات خود از میلگردهای شرکتهای مختلف مانند:
ذوب آهن، فولاد قزوین، فولاد یزد و ... استفاده میکنند، که تمام تیرچههای تولید شده در نهایت کیفیت هستند.
بله شرکت فیدار پایا بر اساس استانداردهای کشوری تیرچه را تولید کرده و تمام موارد ذکر شده در استاندارد از قبیل اصول زیگزاگها و پاشنه بتن رعایت شده است.
بله ما می توانیم از روی نقشه ساختمانی که در دست شما است، میزان مورد نیاز تیرچه را شناسایی کرده و آن را برای شما تولید کنیم.
شرکت فیدار پایا میتواند، ظرف مدت ۲۴ ساعت کاری، تیرچههای مورد نیاز شما را تولید کرده و آن را به دست شما برساند.
